Zegary słoneczne

Zegar dyptykowy typu norymberskiego

E. Ch. Stockert, Norymberga, 2 połowa XVIII wieku

Zegar dyptykowy typu norymberskiego, o formie prostokątnego pudełka z klapą, o wymiarach 9,4 x 14,9 x 1,9 cm, wykonany z miękkiego drewna liściastego.
Na wewnętrznej, dolnej stronie zegar poziomy z trzema podziałkami czasowymi dla 45°, 49°(Norymberga), 55°. W części centralnej podziałek kompas z 8-kierunkową różą wiatrów, oznaczeniem kierunku deklinacji magnetycznej oraz sygnaturą: E. Ch. Stockert. U podstawy kompasu zamontowany barwny gnomon nitkowy.
Poniżej zegar z gnomonem pionowym (nodusem), zawierający wykres łuków deklinacji Słońca dla kolejnych znaków zodiaku oznaczonych symbolami oraz liniami godzin astronomicznych.
Na wewnętrznej, górnej stronie zegar pionowy oraz otwory do przeprowadzenia nitkowego gnomonu dla szerokości geograficznych od 38° do 58°.
Na zewnętrznej zegara stronie naklejka z nazwami europejskich miast wraz z ich szerokościami geograficznymi. Na krawędziach haczyki umożliwiające: zablokowanie tabliczek zegara pod kątem prostym oraz zamkniecie.

Ze względu na duże rozmiary - rzadki zegar słoneczny dyptykowy, w idealnym stanie zachowania. Zegar pochodzi z 2 połowy XVIII w. i stanowi ciekawy przykład przejściowy – w zakresie bogatego wyposażenia przyjmuje formę typową dla starszych zegarów z kości słoniowej, charakterystycznych dla XVI-XVII wieku, lecz sam jest wykonany w tańszym drewnie.
Nieco mniejszy zegar Stockerta o takim samym wyposażeniu znajduje się w kolekcji Muzeum Przypkowskich w Jędrzejowie (nr inw. MPJ/A/338).
Podobny, o tych samych znacznych rozmiarach, egzemplarz (niesygnowany ale prawdopodobnie wykonany również przez Stockerta) znajduje się w zbiorach Musem History of Science w Oxfordzie (nr inw. 54504).

Materiał, technika:
drewno, punca i pigment

Literatura:
P. Gouk, The Ivory Sundials of Nuremberg, 1500-1700, Whipple Museum of the History of Science; 1st Edition, 1988
R. Zaczkowski (red.), Katalog zegarów słonecznych, Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, Jędrzejów, 2013