Multimedialna BAZA DANYCH

Kolekcje Uniwersyteckie > Zegary słoneczne > Zegar dyptykowy typu norymberskiego

Zegary słoneczne

Zegar dyptykowy typu norymberskiego

Bawaria, 2 połowa XVIII wieku

Zegar dyptykowy typu norymberskiego, o formie prostokątnego pudełka z klapą, o wymiarach 10,45 x 6,45 x 1,8 cm, wykonany z drewna.
Na wewnętrznej, spodniej stronie wklejka z kolorowanego miedziorytu z zegarem poziomym z czterema podziałkami czasowymi dla 40°, 45°, 50°, 58°. Wewnętrzna i zewnętrzna podziałka czasowa opisana cyframi rzymski, środkowe – arabskimi. Interwały półgodzinne w przedziale godzin 6-6, opisane romboidalnym znacznikiem.
W części centralnej tarczy kompas z 8-kierunkową różą wiatrów oraz oznaczeniem kierunku deklinacji magnetycznej. Kierunki kardynalne opisane: WEST, OST, NORD, SUD. Igła kompasowa stalowa, ze strzałką, wybarwiona na niebiesko z mosiężną, piramidalną głowicą.
U podstawy kompasu ślad po pierwotnie zamontowanym gnomonie nitkowym, na prawo i poniżej bolec gwarantujący prawidłowe zamknięcie zegara.
Na wewnętrznej, górnej stronie zegar pionowy, również na barwionej odbitce miedziorytniczej otwory służące do zamocowania nitkowego gnomonu dla szerokości geograficznych od 38° do 56°. Zegar pionowy skalibrowany dla szerokości geograficznej 50°, z podziałką 15-minutową.
Na zewnętrznej stronie zegara papierowa naklejka z nazwami miast europejskich wraz z podanymi ich szerokościami geograficznymi. W narożnikach dwa haczyki umożliwiające zablokowanie tabliczek zegara pod kątem prostym; trzeci haczyk - służący do zamknięcia zegara – na krawędzi czołowej.
Zegar kompletny i w dobrym stanie zachowania, wybarwienia miedziorytniczych odbitek.

Zegar słoneczny dyptykowy, o proweniencji południowo-niemieckiej, prawdopodobnie norymberskiej, pochodzący z drugiej połowy XVIII w. Podobne zegary wytwarzali: przedstawiciele rodziny Beringer, oraz mistrzowie Kleininger i Stockert.
Tego typu zegary licznie zdobią polskie i europejskie zbiory muzealne. Ich przykłady znajdują się m.in. w: Muzeum Przypkowskich w Jędrzejowie, Musem History of Science w Oxfordzie oraz w kolekcji Piero Portaluppi w Museo Poldi Pezzoli w Mediolanie.

Materiał, technika:
drewno, odbitka miedziorytnicza na papierze

Literatura:
P. Gouk, The Ivory Sundials of Nuremberg, 1500-1700, Whipple Museum of the History of Science; 1st Edition, 1988
R. Zaczkowski (red.), Katalog zegarów słonecznych, Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, Jędrzejów, 2013

Zobacz również: