Multimedialna BAZA DANYCH

Kolekcje Uniwersyteckie > Zegary słoneczne > Zegar poziomy typu Butterfielda

Zegary słoneczne

Zegar poziomy typu Butterfielda

Louis Chapotot, Paryż, ok. 1700 r.

Zegar w kształcie ośmiobocznej tarczy mosiężnej o wymiarach: : 6,95 x 5,8 cm, z wygrawerowanymi
trzema podziałkami czasowymi dla szerokości geograficznych 40°, 45°, 50°N. Dokładność podziałki czasowej zewnętrznej 15 minut, podziałek wewnętrznych 30 minut.
W centralnej części tarczy osadzony składany gnomon ze wskaźnikiem szerokości geograficznej w zakresie 40-60°, w formie ptaszka.
U podstawy gnomonu dekoracja zawarta w półokręgu, po obwodzie której umieszczono sygnaturę: CHAPOTOT A PARIS.
W tarczy osadzona mosiężna puszka z kompasem z 4-kierunkową różą wiatrów, kierunki opisane akronimami francuskich nazw: N, S, OU, ES. Tarcza kompasu obrócona o kąt deklinacji magnetycznej.
Strona odwrotna zegara z nazwami 20 europejskich, głównie francuskich, miast wraz z podanymi ich szerokościami geograficznymi w stopniach.
Spód puszki kompasowej oraz blaszki usztywniającej gnomon w pozycji pionowej - bogato dekorowane. Ponadto w podstawie mosiężna nóżka.
Futerał zegara ośmioboczny, o wymiarach 6,8 x 7,8 x 1,7 cm, z zatrzaskiem, wykonany z drewna i tektury oklejonej od zewnątrz skórą, zaś od środka wyścielany zielonym aksamitem.

Zegary tego typu zostały spopularyzowane przez Michaela Butterfielda (1635-1724), angielskiego twórcę instrumentów naukowych, który przybył do Francji prawdopodobnie w roku 1663 i założył w Paryżu warsztat, którego istnienie udokumentowane jest w 1677 roku. Na przełomie stuleci kieszonkowe zegary słoneczne typu Butterfield stały się niezwykle modne.
Prezentowany zegar został wykonany przez mistrza Louisa Chapotota, działającego w Paryżu w latach ok. 1670-1700, który wytwarzał również wiele innych rodzajów przyrządów naukowych, m.in. zegary pierścieniowe-równikowe, kwadranty i grafometry.
Zegary przenośne typu Butterfield autorstwa Jeana Chapotota znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Przypkowskich w Jędrzejowie, Muzeum Historii Nauki w Oxfordzie.

Materiał, technika:
zegar: mosiądz grawerowany,
koperta: papier, drewno, skóra, aksamit

Literatura:
R. S., M. K. Webster, Database of Instrument Makers Signatures, Adler Planetarium, 2007
H. Higton, Sundials – An Illustrated History of Portable Dials, Philip Wilson Publishers Ltd, United Kingdom, 2003
H. Higton, Sundials at Greenwich: A Catalogue of the Sundials, Nocturnals, and Horary Quadrants in the National Maritime Museum, Oxford University Press, 2002

Zobacz również: