Zegary słoneczne

Zegar poziomy typu Butterfielda

Thomas Haye, Paryż, ok. 1720 r.

Zegar w kształcie ośmiobocznej tarczy mosiężnej o wymiarach 9,7 x 8,7cm, z wygrawerowaną pojedynczą podziałką czasową dla szerokości geograficznych ok. 49°N – opisaną:
Pour la latitude de 48 49 et 50 degrez. Dokładność podziałki czasowej 15 i 30 minut.
W środku tarczy osadzony składany gnomon o stałym kącie nachylenia, bogato dekorowany obustronnie wzorem floralnym. W centrum tarczy dekorowane pole zamknięte niepełnym okręgiem, powyżej którego na wstędze widnieje sygnatura autora: HAYE A PARIS.
W tarczy osadzona puszka kompasu z 8-kierunkową różą wiatrów, obróconą w misie kompasowej o wartość deklinacji magnetycznej.
Strona odwrotna zegara z dekoracją ograniczoną do spodu misy kompasowej oraz blaszki usztywniającej gnomon w pozycji pionowej.
Zegarowi towarzyszy oryginalny, zamykany na blokadę futerał, o wymiarach ok. 11 x 9,7 x 2 cm, wykończony od zewnątrz tłoczoną skórą, od wnętrza bordowym aksamitem.

Niniejszy zegar autorstwa Thomasa Haye’a należy do dość rzadkiej grupy zegarów Butterfielda, z podziałką dla pojedynczej szerokości geograficznej – zegary takie najczęściej posiadały standardową podziałkę wyznaczoną dla szerokości geograficznej Paryża - 49°N, lub w przypadku wykonania na indywidualne zamówienie – siedziby klienta.
Zegar od typowych zegarów tej grupy wyróżnia też większy rozmiar. Choć znane są jeszcze większe zegary typu Butterfield autorstwa Thomasa Haye’a, jak 17 cm egzemplarz z dawnej kolekcji prof. Lousa Rey.
Mistrz Thomas Haye, działał głównie w Paryżu, choć prawdopodobnie był on pochodzenia brytyjskiego. Znany był głównie z wytwarzania zegarów słonecznych oraz cyrkli proporcjonalnych. W 1716 roku opublikował pracę poświęconą gnomonice Regle horaire universelle pour tracer des cadrans solaires sur toutes sortes de plans reguliers, declinans & inclinez, która była wznawiana latach 1726 i 1731.

Materiał, technika:
mosiądz grawerowany

Literatura:
Royal Museums Greenwich, Nr ref. AST0256
H. Higton, Sundials – An Illustrated History of Portable Dials, Philip Wilson Publishers Ltd, United Kingdom, 2003
H. Higton, Sundials at Greenwich: A Catalogue of the Sundials, Nocturnals, and Horary Quadrants in the National Maritime Museum, Oxford University Press, 2002