Zegary słoneczne

Zegar poziomy, magnetyczny

William Fraser, Londyn, ok. 1790 r.

Zegar horyzontalny magnetyczny, umieszczony w okrągłej, mosiężnej puszce zamykanej wypukłym wiekiem, o zewnętrznych wymiarach: średnica 8,3 cm, wysokość 4,5 cm.
Wewnątrz puszki sztywno zamocowany pierścień obwodowy z 32-kierunkową różą wiatrów opisaną kierunkami geograficznymi oraz podziałką azymutu, w czterech kwadrantach po 90°, wygrawerowaną z dokładnością do 1°.
Wewnętrzna tarcza zegarowa o średnicy 45 mm, obrotowa, z zamocowanym od strony spodniej kompasem magnetycznym. Po obwodzie tarczy podziałka czasowa, oznaczenia godzin cyframi rzymskimi w zakresie: IIII-XII-VIII, najmniejszy interwał 5 minut. Po stronie południowej opis projektowanej szerokości geograficznej zegara: Lat. 51° 30’, odpowiadający Londynowi. W centrum tarczy 8-kierunkowa, dekoracyjna róża wiatrów, oznaczenie 16 kierunków oraz sygnatura: Fraser LONDON.
Od strony wewnętrznej tarczy, podziałka z dokładnością 1° umożliwiająca kompensację ustawienia igły kompasu, stosownie do deklinacji magnetycznej.

Prezentowany obiekt jest wczesnym, z końca XVIII wieku, przykładem przenośnego zegara magnetycznego, w którym obrotowa tarcza zintegrowana jest z kompasem magnetycznym. Zegary tego typu były popularne w krajach anglosaskich aż do początku XX wieku. Ostatnim przykładem takiego zegara, będącego w codziennym użyciu, był niemiecki bakelitowy Rüter Uhr z 1946 roku.
Wytwórcą zegara był William Fraser (ur. ok. 1720), londyński optyk i wytwórca instrumentów naukowych, znany z produkcji wielu rodzajów instrumentów, m.in.: sekstantów, teleskopów, barometrów, pedometrów oraz przenośnych zegarów magnetycznych. Dostarczając instrumenty na dwór królewski Księcia Walii, a następnie króla Jerzego III osiągnął stanowisko Mathematical Instrument Maker to King George III.

Materiał, technika:
mosiądz grawerowany

Literatura:
J. Wilson, Biographical Index of British Sundial Makers from the Seventh century to 1920, BSS Monograph No. 2, BSS, 2007
R. S., M. K. Webster, Database of Instrument Makers Signatures, Adler Planetarium, 2007
http://www.cwdixeyandson.com/