Astronomia

Zegar słoneczny na sześcianie 2

W kolekcji Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego można zobaczyć kilka przykładów zegarów słonecznych. Dwa z nich to tzw. zegary sześcienne, pokazujące tę samą godzinę na kilku tarczach, potencjalnie na pięciu, ale zwykle co najwyżej na trzech - jednej górnej i dwóch bocznych.

Pierwszy to zegar uniwersalny wyprodukowany pod koniec XVIII w. przez norymberskiego wytwórcę zegarów słonecznych Davida Beringera.

Uniwersalność konstrukcji tego zegara polega na tym, że sześcian z tarczami ze wskazówkami umieszczono na nóżce zawiasowo, i dlatego jego położenie może być regulowane zależnie od szerokości geograficznej, tak by górna ściana sześcianu była równoległa do równika, a gnomon na tej ścianie wskazywał kierunek osi świata. Do tej regulacji służył niezachowany pion oraz kompas wbudowany w podstawę zegara.

Drugi zegar sześcienny znajdujący się w kolekcji uniwersyteckiej to dość typowy zegar horyzontalno-wertykalny.

Na górnej ścianie znajduje się zegar horyzontalny z zaznaczonymi godzinami czwartą, dwunastą  i ósmą wraz z podziałem na kwadranse i półgodziny. Na środku tej ściany znajduje się otwór po niezachowanym kompasie.
 
Pionowe ściany to tarcze zegara wertykalnego: na ścianie wschodniej zaznaczone zostały godziny poranne, od czwartej do jedenastej, a na ścianie zachodniej – godziny popołudniowe, od pierwszej do ósmej. Na tarczy południowej oznaczono godziny szóstą, dwunastą i szóstą po południu, również z podziałem na kwadranse i półgodziny, tak jak w przypadku górnej tarczy. Na koniec na ścianie północnej zaznaczono godziny od czwartej do ósmej rano oraz od czwartej do ósmej po południu.