Multimedialna BAZA DANYCH

Kolekcje Uniwersyteckie > Astronomia > Zegar słoneczny ekwinokcjalny

80b89-z_ekwinokcjonalny_w.jpg
2fe46-z_ekwinokcjonalny_3.jpg

Astronomia

Zegar słoneczny ekwinokcjalny

W astronomii, przy konstruowaniu instrumentów geodezyjnych używa się najczęściej układów współrzędnych:

  • układu horyzontalnego;
  • układu równikowego ekwinokcjalnego;
  • układu równikowego godzinnego.


Układ współrzędnych horyzontalnych jest realizowany w każdym instrumencie geodezyjnym. Płaszczyzną odniesienia dla pomiaru wysokości horyzontalnej jest płaszczyzna horyzontu, określana poprzez dokładne spoziomowanie instrumentu.

Drugim układem odniesienia jest układ współrzędnych równikowych ekwinokcjalnych. Jest on układem niezależnym, ponieważ nie jest związany z obracającą się Ziemią, a z „nieruchomymi” względem Ziemi gwiazdami. Płaszczyzną odniesienia jest płaszczyzna równika niebieskiego, powstała jako przecięcie nieskończenie odległej sfery niebieskiej z płaszczyzną poprowadzoną przez równik Ziemi. Od tej płaszczyzny mierzona jest pierwsza współrzędna.

Punktem odniesienia dla określenia drugiej współrzędnej jest punkt zwany punktem równonocy (ekwinokcjum) lub tzw. punkt Barana (od gwiazdozbioru Barana, w którym punkt znajduje się na sferze niebieskiej).

Trzecim układem wiążącym układ równikowy ekwinokcjalny z obracającą się Ziemią jest układ równikowy godzinny. Kąt godzinny jest kątem mierzonym w płaszczyźnie równika niebieskiego odwrotnie do ruchu wskazówek zegara od płaszczyzny tzw. „południka miejscowego” do płaszczyzny południka danej gwiazdy.

Południk miejscowy jest kołem wielkim leżącym na sferze niebieskiej – przechodzi on przez punkty: północnego bieguna Świata, zenitu miejsca obserwacji, punktu południa w horyzoncie, południowego bieguna Świata, nadiru oraz punktu północy w horyzoncie.

Zegar słoneczny ekwinokcjalny z XVIII wieku, który pochodzi z kolekcji Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego nie odmierza czasu dla Wrocławia, ale dla Krakowa, bo parametry ma ustawione na to właśnie miasto.

Zobacz również: