Astronomia

Globus nieba

Słowo Globus, łacińskiego pochodzenia, oznacza pomniejszony model ciała niebieskiego, najczęściej Ziemi lub sfery niebieskiej w postaci kuli umieszczonej na osi ustawionej pod kątem odpowiadającym kątowi nachylenia osi danego ciała, na powierzchni której znajduje się mapa pierwowzoru. Zaletą globusa jest brak zniekształceń, które pojawiają się przy odwzorowaniu obrazu mapy terenu na płaszczyźnie.

Model sfery niebieskiej w postaci globusa – aczkolwiek powszechny – daje mylące wyobrażenie o nieboskłonie, gdyż przedstawia gwiazdy tak, jakby znajdowały się one na zewnętrznej powierzchni sfery. Tymczasem nasze codzienne (a może conocne) doświadczenie mówi nam, że są one raczej umieszczone na jej powierzchni wewnętrznej.

W zbiorach Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego znajduje się niewielki mosiężny globus, wykonany przez nieznanego twórcę z XVII wieku.
Nie jest to jednak samodzielny instrument astronomiczny ale prawdopodobnie część jakiegoś większego instrumentu, ewentualnie dekoracyjne zwieńczenie zegara astronomicznego. Przemawia za tym sposób wykonania globusa w zakresie obu półkul. Dokładniej opracowana została tylko mapa nieba północnego: naniesiono na nią południki i równoleżniki oraz wyryto konstelacje gwiezdne. Natomiast na półkuli południowej poza czterema równoleżnikami nie ma żadnych przedstawień czy napisów. Obie półkule łączy ozdobna obręcz z przedstawieniami znaków zodiaku.