Astronomia

Globus nieba Weigla

W kolekcji instrumentarium dawnego Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego znajduje się przyrząd autorstwa Erhardta Weigla. Jest to globus nieba z roku 1699, jeden z 17 innych podobnych globusów tego astronoma zachowanych w kolekcjach na całym świecie.

Erhard Weigel - niemiecki matematyk i astronom – urodzony w 1625 roku Bawarii, wychowywał się w Górnej Turyngii, gdzie jego rodzina schroniła się w trakcie Wojny Trzydziestoletniej. Po wcześniejszej nauce w Halle studiował na Uniwersytecie w Lipsku. Od 1653 roku pełnił funkcję profesora matematyki na uniwersytecie w Jenie.
Od 1684 roku swoje projekty astronomiczne realizował we własnym domu, gdzie wybudował obserwatorium i pracownię astronomiczną.  Zasługi Weigla dla nauki astronomii zostały uhonorowane przez nadanie jego imienia jednemu z kraterów na Księżycu i planetoidzie nr 9315.

Znajdujący się w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego globus nieba Weigla pozornie przypomina inne globusy przedstawiające gwiazdy na zewnętrznej powierzchni sfery. Pozornie, ponieważ jego oryginalność polega na tym, że jest on pusty w środku i może służyć do oglądania gwiazd na modelu nieboskłonu od wewnątrz. W tym celu jego twórca zaopatrzył go w kilka większych otworów w jego części południowej, które pozwalają zajrzeć do wnętrza globusa. Ponadto, gwiazdy zostały przedstawione w postaci małych otworków w powłoce. Tak więc, zaglądając do wnętrza globusa można zobaczyć w nim gwiazdy jako jasne punkty na ciemnym tle, podobnie jak to ma miejsce na rzeczywistym nieboskłonie.

Dodatkowa oryginalność tego globusa polega na tym, że autor nie pogrupował gwiazd w standardowe gwiazdozbiory, znane od starożytności, ale połączył konstelacje w nowe układy, które reprezentują herby europejskich rodzin panujących, królewskich i książęcych. I tak na przykład zamiast znanego nam dobrze gwiazdozbioru Oriona widzimy dwugłowego, czarnego orła austriackich Habsburgów. Gdzie indziej można z kolei dostrzec skrzyżowane klucze Piotrowe, czyli herb Państwa Kościelnego.