Zegary słoneczne

Zegar równikowy, przenośny, typu augsburskiego

Johann Georg Vogler, Augsburg, ok. 1750 r.

Podróżny, zegar równikowy typu augsburskiego przeznaczony dla szerokości geograficznych północnych w zakresie 0°-80°.
Konstrukcja mosiężna złożona z tarczy o formie wpisanej w kwadrat, o wymiarach 6 x 6 cm i osadzonej w niej puszki kompasowej.
Na podstawie, wokół szklanego okna kompasu bogaty, ażurowany i grawerowany ornament floralny.
Do podstawy zamocowane na zawiasie składane ramię, od strony zewnętrznej z podziałką szerokości geograficznej opisaną w zakresie 10°-90°, z dokładnością do dwóch stopni.
Ponadto do podstawy zamocowany na zawiasie pierścień z podziałką czasową, wyróżniający się barokową, nieregularną formą. Godziny na pierścieniu opisane cyframi rzymskimi zaś interwały półgodzinne znacznikiem w formie kłosu zboża. Do wnętrza pierścienia godzinnego przytwierdzona blaszka, służąca do usztywnienia gnomonu w pozycji pionowej. Gnomon zamocowany na obrotowej, czworokątnej osi.
W podstawie zegara osadzona puszka kompasowa, zamknięta szkłem o sfazowanych krawędziach. Kompas z ośmiokierunkową różą wiatrów, wskazaniem strzałką kierunku deklinacji magnetycznej oraz opisanymi po obwodzie dwuliterowymi akronimami łacińskich nazw kierunków głównych: ORIE, OCCI, SEPT, MERI. Oryginalna igła kompasowa, wybarwiona na niebisko, z mosiężną głowicą. Na spodniej stronie puszki kompasowej umieszczone nazwy 9 miast europejskich, wraz z ich szerokościami geograficznymi: Eleva. Poli. Corfu 39, Lyon 45, Berlin 53, Mantua 44, Cracau 50, Neapoli 40, Madrid 40, Lisabo 39, Verona 45, Genua 44, Cadiy, 36 Reval 61 oraz sygnatura autora: I.G. Vogler.
Od spodu podstawy zegara zamocowane trzy profilowane nóżki.
W 2015 roku zegar poddano konserwacji, w czasie której odtworzono brakującą oś z gnomonem.

Podróżny, zegar równikowy typu augsburskiego jest autorstwa Johanna Georga Voglera (1720-1765).
Rodzina Voglerów istotnie przyczyniła się do popularyzacji przenośnych zegarów równikowych, nazywanych powszechnie augsburskimi. Zegary Voglerów oraz innych mistrzów działających w Augsburgu w 2 połowie XVIII wieku (Lorenz Grassl, Ludovicus Theodatus Muller, Johann Nepomuk Schrettegger), znacząco odbiegały precyzją wykonania od wyrafinowanych czasomierzy wytwarzanych przez augsburskich mistrzów działających wcześniej, na przełomie XVII i XVIII wieku, takich jak: Johann Martin, Johan Martin Willebrand, Nikolaus Rugendas. Jednak dzięki zastosowanym przez Voglerów uproszczeniom i szybszemu wykonaniu - cena wykonanych przez nich zegarków mogła być niższa, co radykalnie zwiększyło ich dostępność.
Podobne zegary Voglerów znajdują się m.in. w Muzeum Morskim w Madrycie, Muzeum Historii Nauki w Oxfordzie.

Materiał, technika:
mosiądz grawerowany, szkło, stal (igła kompasowa)

Literatura:
H. Higton, Sundials, an Illustrated History of Portable Dials, The Museum of the History of Science, Philip Wilson Publishers, 2001