Zegary słoneczne

Zegar poziomy/pochyły typu Le Roy

André Berthet, Dijon, 1758 r.

Zegar słoneczny poziomy/pochyły typu Le Roy został wykonany wraz z gnomonem jako pojedynczy odlew cynowy. Tarcza, o kształcie kartusza herbowego, z wypustką po stronie północnej i śladem po analogicznej (uszkodzonej) po stronie południowej, ma wymiary ok. 20 x 18,2 cm.
Wzdłuż obwodu zegara umieszczona jest podziałka czasowa, wyznaczona z dokładnością do 5 minut, pełne godziny opisano cyframi rzymskimi w zakresie: IIII-XII-VIII. W południowej części tarczy widnieje inskrypcja: FAIT PAR BERTHET HORLOGER A DIJON 1758 │ CADRAN PROPRE POUR TOUTES LES LATITUDES DEPUIS 35 DEGREZ A 60.
Poniżej, ograniczone łukiem, umieszczono dwie kolumny z nazwami miejscowości wraz z ich szerokościami geograficznymi wyrażonymi w stopniach i minutach.
Gnomon zegara (z ubytkami i śladami zgięcia), o szerokości ok. 20 mm, posiada 4 otworki oraz 2 wcięcia służące pierwotnie do przewieszenia pionu z obciążnikiem. Poniżej gnomonu znajduje się skala zegara pochyłego, skalibrowana dla szerokości geograficznych od 35° do 60°, opisana: ECHELLE DES LATITUDES, ze wskazaniem projektowanej podstawowej szerokości geograficznej: HORIZON PROPRE POUR 47 DEGREZ 19 MINUTES.
Po bokach skali zegara pochyłego umieszczona została skala radialna, opisana cyframi od 0 do 5, służąca podstawowej funkcji zegara – wyznaczaniu lokalnego południka.
Przyrząd jest bardzo rzadkim przykładem, uproszczonej wersji zegara zaprojektowanego przez Juliena Le Roya, królewskiego zegarmistrza Ludwika XV.
Do czasów współczesnych zachowało się kilkanaście egzemplarzy zegarów typu Le Roy, wykonanych w mosiądzu, w przeważającej liczbie przez paryskich mistrzów. Udokumentowane są jedynie 2 egzemplarze wykonane w uproszczonej formie odlewów cynowych.

Materiał, technika:
odlew cynowy

Literatura:
Katalog Tesseract 95, Summer 2012, poz. 22: Julien Le Roy’s Innovative Horizontal Sundial
A. J. Turner, Julien Le Roy’s Improved Horizontal Sundial, Antiquarian Horology, Autumn 1988, pp. 463-466
Catherine Cardinal, Julien Le Roy (1686-1759) et le renouveau de l’horologerie française in Catherine Cardinal & Jean-Claude Sabrier, La Dynastie des le Roy Horologers du Roi, Tours, 1987, pp. 13-26,
H. McCague, The Method of Equal Altitudes or the Indian Circle, BSS Bulletin, Vol. 19(iv), pp. 164-172, (December 2007)