Multimedialna BAZA DANYCH

Kolekcje Uniwersyteckie > Zegary słoneczne > Zegar poziomy, ogrodowy

Zegary słoneczne

Zegar poziomy, ogrodowy

Thomas Heath, Londyn, ok. 1740 r.

Mosiężny zegar o tarczy okrągłej, średnicy 33,2 cm (nominalnie 14 cali) i grubości ok. 3 mm, zaprojektowany dla szerokości geograficznej 51° 52,5’N. Wzdłuż obwodu tarczy znajduje się podziałka czasowa, grawerowana w formie rozwiniętej wstęgi zakończonej wolutami. Pełne godziny opisano cyframi rzymskimi w formacie: IIII-XII-VIII, skalę minutową cyframi arabskimi co 10 minut, dokładność podziałki czasowej wyznaczono do 1 minuty. Interwały półgodzinne oznaczono na podziałce zewnętrznej symbolem kwiatu lilii (fleur de lys), na wewnętrznej zaś symbolem grotu strzały. Podobny, mniejszy znacznik zastosowano dla interwałów 5 minutowych podziałki zewnętrznej.
Poniżej pierścienia podziałki czasowej, wstęga z równaniem czasu, opisanym w odniesieniu do biegu zegara mechanicznego: WATCH FAST, WATCH SLOW. Równanie czasu podane w kalendarzu juliańskim, wskazujące na czas wykonania zegara przed rokiem 1753, w którym wprowadzono w Anglii kalendarz gregoriański. Maksymalne i minimalne wartości równania czasu podane z dokładnością sekundową.
Wstęga z równaniem czasu zakończona po stronie południowej dekoracyjnymi zwojami floralnymi.
Po stronie południowej tarczy, w przerwie między podziałkami, umieszczono spleciony inicjał zleceniodawcy: JR, sygnaturę twórcy: T. HEATH LONDON oraz opis projektowanej szerokości geograficznej zegara: LAT. D. 51 = M. 52 1/2.
W centrum tarczy dekoracyjna 16-kierunkowa róża wiatrów wraz z opisem kierunków geograficznych na obwodzie.
Gnomon masywny, o szerokości ok. 11 mm, zamocowany do tarczy przy pomocy uchwytu w formie dwu ściętych ćwierćwałków, od spodu tarczy przykręcony dwoma oryginalnymi śrubami.
Na tarczy trzy nity, będące częścią uciętych od spodu zegara, bolców służących do zakotwienia w kamiennym postumencie.

Zegar o klasycznej, dojrzałej formie, rozwiniętej w 1 połowie XVIII wieku przez londyńskich mistrzów.
Jego autorem jest Thomas Heath (ok. 1700-1773), jeden z najważniejszych angielskich twórców zegarów słonecznych i instrumentów naukowych połowy XVIII wieku, działający w latach 1720 – ok. 1753.
Swoje zegary dostarczał dla wielu rezydencji, niektóre spośród nich zostały zamontowane na cokołach autorstwa znakomitego rzeźbiarza Johna van Nosta. Prawdopodobnie jego autorstwa jest również zegar zdobiący ogrody Buckingham Palace (BSS, SNR 3837).
Oprócz szerokiej oferty instrumentów naukowych: teodolitów, kompasów, zegarów słonecznych i mechanicznych, kwadrantów, barometrów, cyrkli artyleryjskich i liniałów, Thomas Heath sprzedawał również książki matematyka Josepha Harrisa. Kontynuując tradycje warsztatu Johna Rowleya Heatha wytwarzał miedzy innymi stojące pierścieniowe zegary równikowe oraz zegary typu Butterfielda.
Obecnie jego instrumenty zdobi wiele kolekcji instrumentów naukowych, między innymi oksfordzkim History of Science Museum oraz National Maritime Museum w Greenwich.

Materiał, technika:
mosiądz grawerowany

Literatura:
G. Clifton, Directory of British Instrument Makers, NMM & Zwemmer, 1995
J. Wilson, Biographical Index of British Sundial Makers from the Seventh century to 1920, BSS Monograph No. 2, BSS, 2007

Zobacz również: